vrijdag 1 februari 2019

De Communisten. In Verzet tegen Fascisme en Kapitaal

Expositie wegens succes verlengd t/m 31 maart 2019

Het communistisch verzet kent een turbulente geschiedenis. De communisten kwamen als eersten in Nederland in verzet tegen het fascisme. Al vroeg in de jaren ’30 deden zij illegaal werk ter ondersteuning van het verzet in Duitsland. Op de eerste dag van de Duitse bezetting van Nederland werd de gehele Communistische Partij van Nederland (CPN) een verzetsorganisatie. Het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945 in Groesbeek vertelt dit bewogen verhaal in de boeiende tijdelijke tentoonstelling De Communisten. In Verzet tegen Fascisme en Kapitaal, deze is nog te zien t/m 31 maart 2019.

De voorlopersrol van de communisten had voor- en nadelen. Na mei 1940 had de illegale CPN al snel duizenden verzetsleden waarvan velen al waardevolle ervaring hadden met illegaal werk. De Gestapo had echter ook een voorsprong. Zij had in de jaren ’30 samengewerkt met de Nederlandse inlichtingendienst en bezat reeds veel informatie over de Nederlandse communisten. Deze informatie werd gebruikt om hen fanatiek te vervolgen. Toch slaagde het communistisch verzet er in zeer actief te zijn. De verzetskrant De Waarheid werd in 1940 landelijk verspreid en het communistisch verzet stond aan de basis van de Februaristaking van 1941. Direct na de bevrijding was de CPN mede dankzij haar rol in het verzet zeer populair. Dit was van korte duur, met de Koude Oorlog nam het anticommunisme Nederland in zijn greep. Opnieuw volgden inlichtingendiensten communistische oud-verzetsleden. Communisten werden verwijderd uit de vereniging voor ex-politieke gevangenen en de herdenking van verzetsstrijdster Hannie Schaft werd in 1951 zelfs verboden.

De Communisten. In Verzet tegen Fascisme en Kapitaal toont deze meeslepende geschiedenis aan de hand van vele verzetsposters, kranten, foto’s, videomateriaal en muziekfragmenten. De verhalen van het communistisch verzet komen tot leven in historische verzetsobjecten uit Nederland en Duitsland: van een stencilmachine waarmee De Waarheid werd gedrukt tot sabotagegereedschap waarmee treinen werden ontspoord. De vervolging van de communisten wordt vertelt aan de hand van bijzondere documenten en objecten zoals het schaakspel dat verzetsman Nico Mourer in gevangenschap maakte van broodkruimels.